Kwerenda w zasobie archiwalnym ITS – Bad Arolsen
Przeogromny zasób Archiwum ITS – Bad Arolsen powoduje konieczność podzielenia prowadzącej w nim kwerendy na kilka etapów. W ramach obecnie realizowanego projektu zakończono jej pierwszy etap. W trakcie trwających ponad trzy miesiące prac heurystycznych (łącznie ponad 300 godzin) dokonano przeglądu ponad 8 tys. jednostek archiwalnych (około 12000 rekordów w bazach danych). Większość przeglądniętego materiału dotyczyła jednostkowych losów ludzkich w niemieckich obozach koncentracyjnych. Odnośnie do zagadnienia pobytu Romów w obozach pozyskano prawie 2 tys. archiwaliów w postaci elektronicznych kopii (skanów). Kilka z tych źródeł jako niezwykle istotne ze względów poznawczych zostanie zaprezentowana w części opisowej Raportu.
Podsumowanie prac heurystycznych wykonanych w ramach Projektu
W ciągu realizacji Projektu wykonano gruntowe kwerendy w zasobach następujących archiwów: Instytutu Pamięci Narodowej, Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, Państwowego Muzeum na Majdanku w Lublinie, Muzeum Stutthof w Sztutowie, Muzeum Groß-Rosen w Rogoźnicy, ITS – Bad Arolsen, Gedenkstätte Dachau, Gedenkstätte Buchenwald, Gedenkstätte Mauthausen i Stadtsarchiv Trier. Dzięki tym pracom zostało pozyskane do zasobu archiwalnego Romskiego Instytutu Historycznego 14697 elektronicznych kopii (skanów) przedmiotowych dokumentów. Plon systematycznych prac badawczych w wielu archiwach przyczynił się w ogromnym stopniu do niebywałego zwiększenia zasobu Archiwum Romskiego Instytutu Historycznego. Obecna sytuacja otwiera możliwość kontynuowania rozpoczętej z końcem lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku i w pierwszych latach obecnego wieku serii wydawniczej źródeł do dziejów Romów na terenie Polski, ze szczególnym uwzględnieniem ich najczarniejszego okresu związanego z nazizmem i II wojną światową. Na podkreślenie zasługuje niezmiernie istotna sprawa, a mianowicie wprowadzenie tych źródeł do powszechnie dostępnego obiegu naukowego co w konsekwencji przyczyni się do pełniejszego poznania i zrozumienia mechanizmów zbrodniczego planu niemieckiego nazistowskiego państwa wobec romskiej mniejszości. Ponadto ugruntuje to zapewne procesy integracyjne i tożsamościowe romskiej społeczności.
Rekapitulując: pozyskane materiały źródłowe posiada przełomowe znaczenie, gdyż zdecydowana ich większość nie była dotychczas wykorzystywana w badaniach nad prześladowaniami i zagładą Romów w czasie II wojny światowej. Wprowadzenie ich do obiegu naukowego w ramach planowanych przez Centrum Historii i Kultury Romów w Oświęcimiu serii wydawnictw źródeł otwiera możliwości stworzenia nowego wszechstronniejszego i pełniejszego obrazu romskiej zagłady. Możliwości wykorzystania tego materiału zostały zaprezentowane poniżej tylko jako egzemplifikacja.
